Λογοθεραπεία για Παιδιά

Ο τραυλισμός είναι  διαταραχή στη ροή της ομιλίας. Ονομάζεται και «αναπτυξιακός» ή «εξελικτικός» τραυλισμός και εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία συνήθως στις ηλικίες μεταξύ 2:6 και 3:6 ετών. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, περίπου το 5% των παιδιών κάτω των 5 ετών τραυλίζουν. Στην εποχή μας η επιστήμη της λογοθεραπείας διαθέτει τα μέσα για να αντιμετωπιστεί η δυσκολία στη ροή της ομιλίας αποτελεσματικά και έγκαιρα. Ως προς την αιτιολογία ο τραυλισμός χαρακτηρίζεται ως πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Επηρεάζεται από παράγοντες οργανικούς, συναισθηματικούς, γλωσσικούς και περιβαλλοντικούς.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι γονείς ότι δεν ευθύνονται για τον τραυλισμό του παιδιού τους. Χρειάζεται  όμως να ζητήσουν τη βοήθεια του ειδικού έγκαιρα. Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς αντιμετωπίζουν τη δυσκολία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την επιμονή του ή μη στη σχολική και ενήλικη ζωή. Η ηλικία των 7 ετών αποτελεί το κρίσιμο ηλικιακό όριο μέχρι το οποίο ο τραυλισμός θα πρέπει να έχει αντιμετωπιστεί διαφορετικά θεωρείται παγιωμένος.

Χαρακτηριστικά του τραυλισμού

Το παιδί που τραυλίζει μπορεί να παρουσιάζει:

• Επαναλήψεις συλλαβών ή λέξεων
• Κομπιάσματα
• Επιμηκύνσεις ήχων
• Μυϊκές συσπάσεις πχ κλείσιμο ματιών.

Τα παιδιά που τραυλίζουν μπορεί επίσης να αποφεύγουν να πουν κάποιες λέξεις, να αποφεύγουν καταστάσεις όπου αισθάνονται ότι θα εκτεθούν ως προς την ομιλία τους. Σε περίπτωση που ο τραυλισμός επιμείνει και στη σχολική ηλικία το παιδί μπορεί να παρουσιάσει σημαντικές συναισθηματικές δυσκολίες καθώς βιώνει στρεσογόνες καταστάσεις και  ο τραυλισμός δημιουργεί ένα συναισθηματικό φαύλο κύκλο. Η σοβαρότητα του τραυλισμού   ποικίλει και  μπορεί να μετρηθεί με αντικειμενικές μεθόδους.

Η διάγνωση

Η διαγνωστική εκτίμηση του τραυλισμού  είναι μία σύνθετη διαδικασία. Περικλείει  ανάλυση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν  τη ροή ομιλίας στο συγκεκριμένο παιδί. Περιλαμβάνει λήψη λεπτομερούς ιστορικού, συζήτηση με τους γονείς και  εκτίμηση της γλωσσικής ανάπτυξης. Περιλαμβάνει επίσης ανάλυση  βιντεοσκοπημένου δείγματος  ομιλίας του παιδιού. Στο τέλος ο θεραπευτής καταλήγει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα και θέτει τους θεραπευτικούς στόχους του εξατομικευμένου προγράμματος.

Αντιμετώπιση του τραυλισμού

Κατά την προσχολική ηλικία η αντιμετώπιση του τραυλισμού γίνεται αρχικά με έμμεση παρέμβαση. Μέσα από  εξειδικευμένα  προγράμματα π.χ. Πρόγραμμα PCI – Parent Child Interaction, Πρόγραμμα Lidcombe, ο θεραπευτής εκπαιδεύει τους γονείς ώστε να διαμορφώσουν εκείνες τις συνθήκες που θα ενισχύσουν την καλή ροή ομιλίας.

Στη σχολική ηλικία οι θεραπευτικές προσεγγίσεις στοχεύουν να μειώσουν τον τραυλισμό, να βοηθήσουν το παιδί να ελέγξει σε κάποιο βαθμό τη δυσκολία του και να αντιμετωπίσει τις συναισθηματικές δυσκολίες με άμεση παρέμβαση πχ. Fluency Shaping Techniques.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν

• Θα πρέπει να αντιδράτε φυσιολογικά όταν ακούτε το παιδί σας να τραυλίζει.
• Μην λέτε στο παιδί να μιλά με διαφορετικό τροπο πχ «μίλα πιο αργά», «σκέψου πριν μιλήσεις».
• Μην διακόπτετε το παιδί όταν μιλάει.
• Αφήστε το παιδί να ολοκληρώσει αυτό που λέει στο δικό του ρυθμό.
• Ζητήστε τη βοήθεια του ειδικού.

Σχετικά links:
www.lidcombeprogram.org
www.stammeringcentre.org

Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν οζίδια λόγω των φωνητικών τους συνηθειών. Με κατάλληλες φωνοθεραπευτικές παιδαγωγικές  προσεγγίσεις τα παιδιά μπορούν να  επιτύχουν  να χρησιμοποιούν με ασφαλή τρόπο τη φωνή τους και να θεραπευθούν από τα ενοχλητικά οζίδια.

Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στο σχετικό ιστότοπο: www.fonotherapeia.gr

Οι μαθησιακές δυσκολίες αφορούν παιδιά σχολικής ηλικίας. Αρκετές φορές βλέπουμε παιδιά που στην Α’ δημοτικού καθυστερούν να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Στις επόμενες τάξεις τα παιδιά αυτά «μένουν πίσω» σε κάποιες δεξιότητες με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν εκπαιδευτικά κενά. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να γίνει μία εκτίμηση για μαθησιακή δυσκολία. Όσο πιο έγκαιρα ξεκινήσει το πρόγραμμα αποκατάστασης της μαθησιακής δυσκολίας τόσο πιο καλά αποτελέσματα έχουμε. Οι μαθησιακές δυσκολίες διακρίνονται στις γενικές και στις ειδικές. Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες  είναι:

• Δυσλεξία
• Δυσορθογραφία
• Δυσαριθμησία

Η δυσλεξία είναι η πιο συχνά εμφανιζόμενη ειδική μαθησιακή δυσκολία.  Αφορά το 4- 10% του πληθυσμού. Η δυσκολία στη γραφή και την ανάγνωση είναι συχνά η πιο εμφανής δυσκολία.  Ωστόσο η δυσλεξία επηρεάζει γενικότερα τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε, αποθηκεύουμε και ανακαλούμε τις πληροφορίες. Για αυτό το λόγο οι άνθρωποι με δυσλεξία έχουν δυσκολίες στη μνήμη, στην ταχύτητα επεξεργασίας, στις δεξιότητες προφορικού λόγου, στην αντίληψη του χρόνου και στην οργάνωση. Μερικά από τα συμπτώματα του μαθητή με  δυσλεξία είναι:

• Δυσκολεύεται να μάθει τα γράμματα
• Μπερδεύει γράμματα όταν γράφει
• Παραλείπει ή μετακινεί γράμματα όταν γράφει
• Εχει καθρεπτική γραφή πχ 3 αντί ε
• Μπορεί να γράφει τόσο αδέξια που να μην διαβάζονται τα γράμματά του
• Διαβάζει αργά
• Κάνει αντικατάσταση γραμμάτων στην ανάγνωση
• Όταν διαβάζει αντικαθιστά λέξεις με άλλες δικές του
• Δυσκολεύεται στην ορθογραφία
• Αργεί να κάνει τη μελέτη
• Έχει δυσκολίες στην οργάνωση
• Μπορεί να παρουσιάζει και δυσκολία στη συγκέντρωση
• Μπορεί να παρουσιάζει και ΔΕΠ-Υ (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής –υπερκινητικότητα)
• Απογοητεύεται και αποφεύγει το διάβασμα
• Εχει χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Οι δυσκολίες του αρκετές φορές ερμηνεύονται από τους άλλους ως «τεμπελιά», ολιγωρία, αδιαφορία.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών γίνεται μέσω εξατομικευμένου προγράμματος που απευθύνεται στις δυσκολίες του συγκεκριμένου παιδιού. Βοηθάμε το παιδί να μάθει το μηχανισμό ανάγνωσης και γραφής με ειδικό τρόπο. Παράλληλα εφόσον χρειαστεί  χρησιμοποιούμε αισθητηριακές  και οπτικές μεθόδους για την εμπέδωση της γραφής και της ορθογραφίας. Το παιδί εκπαιδεύεται να χρησιμοποιεί στρατηγικές που το βοηθούν να μαθαίνει. Η ψυχολογική υποστήριξη είναι συχνά απαραίτητη προκειμένου οι γονείς να βοηθήσουν το παιδί να ξεπεράσει τα συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και ανασφάλειας που πιθανόν να έχει.

Σχολική ετοιμότητα

 Η έννοια της σχολικής ετοιμότητας αφορά την ωρίμανση των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για να μπορέσει  το παιδί να παρακολουθήσει  την Α’ Δημοτικού. Κάθε παιδί που φοιτά στο Νηπιαγωγείο θα πρέπει να ελέγχεται ως προς τη σχολική ετοιμότητα κι εφόσον κριθεί απαραίτητο να προετοιμάζεται με εξειδικευμένο πρόγραμμα. Με αυτό τον τρόπο προλαμβάνονται σε σημαντικό βαθμό οι δυσκολίες στην εκμάθηση του μηχανισμού γραφής  και ανάγνωσης.

Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην λανθασμένα πρόσθια  θέση της γλώσσας κατά την κατάποση, την ομιλία αλλά και όταν είναι ακίνητη  μέσα στο στόμα. Η προπέτεια της γλώσσας επηρεάζει τη θέση των δοντιών και την εικόνα του στόματος και του προσώπου. Η γλώσσα σπρώχνει τα δόντια με αποτέλεσμα να «χαλάσει» ακόμη και μια ορθοδοντική θεραπεία.

Επιπλέον, επειδή κάποιοι μύες του προσώπου δεν χρησιμοποιούνται με κανονικό τρόπο, το πρόσωπο δείχνει να είναι υπερβολικά «χαλαρό». Αρκετές φορές επηρεάζεται η άρθρωση του σ και του ζ. Η αντιμετώπιση της δυσκολίας επιτυγχάνεται με εξειδικευμένες ασκήσεις (orofacial myofunctonal therapy).  Οι ασκήσεις ενδυναμώνουν τη γλώσσα και εκπαιδεύουν ώστε να αλλάξουν οι κινήσεις της γλώσσας κατά την κατάποση.

Σχετικά links:
www.asha.org/public/speech/disorders/OMD